Knjeni włóžneje, płódneje zemje je pódla połobskeje Žiwy jenička wěsće wobswědčena a hač dołho do nowowěka česćowana bohowa słowjanskeho pantheona. Liči so k ranišosłowjanskemu wobkruhej; wšelake městnostne mjena kaž Mokošín (Čěska), Muuks (Předpomorska) a Moggast (Hornje Franki) wšak poruča, zo so jej wječorni Słowjenjo sobu kłonjachu, čehoždla ju zapřijmjemoj do naju předstajenja. Mokošine mjeno je ze słowomaj mokać, mókry přiwuzne; wona bě bohowka płódnosće a zwosobnjenje maćerki zemje. Hladajo na płódnostny aspekt spłunje jeje archetyp ze Žiwinym, ale mjeztym zo Žiwa jasniše, swětliše, lubozniše strónki žónskosće swojej wěčnje młódnej krasy sćělesni, jewi so nam w Mokoši ćěmniša, zemićiša, do hłubiny ćehnjaca, a zdobom znutřka so wužórlaca žónska powaha. By-li rodźił wobě štyrjom žiwjołam přirjadować, słušałoj by woheń a powětr Žiwje, a Mokoš by nad zemju a wodu swoje knjejstwo wukonjała. Antikskim konteksće druži so wona k Wulkej maćeri, Kybeli, Herje, Demetri, Persephonje (při tym snadź bóle tonidłach a rěčnych łuhach hdyžli na roli sydlicy), wosebite přećelstwo mějicy z iranskej Ardvi Sur Anahita (ardvi = włóžna), kotraž so jako zastojnica žiwjenskeje mocy runja Mokoši wo žně, skót, wosebje wówcy, a dobre porody staraše. Nimo toho je Mokoš hišće škitarka přazy – w tutej róli wuznawaše ju dale półnócnoruski a ukrainski lud jako demonisku postawu z nadměrnje wulkej hłowu a dołhimaj rukomaj, kotraž nocy kubła wopytujcy, přihotowane dźěło dopředźeše, móžicy pak tež někoho, kiž ju zetka, zapřasć (z niću wosuda sputać?). Wulka podobnosć pokaže so w tutej pózdnej, wotwodźenej bytosći z baworsko-rakuskej knjenju Berchtu, tohorunja předźenje hladacym, pak hrózbnym a chłostacym, pak dobroćiwje mytowacym demonom, kiž mjez dwanaće swjatymi nocami šerješe. Ludowy nałožk Berchćineho běhanja, wobchoda maskowych ćahow, pěstowaše so pod Alpami hač do dwaceteho lětstotka a poslednich lětach su jón wožiwili.

Po Пóвести временны́х лeт słušeše Mokoš, jako jenička bohowa, k šesći hłównym bójstwam, kotrymž Włodźiměr I. lěta 980 Kijewje sochi znastaja. Dale wo bohowce rozprawi Nestorowa chrónika kaž tež pojednanja a prědowanja jědnateho a dwanateho lětstotka. Z jeje płódnostnym kultom běchu po zdaću tež rozwólne wobrjady zwjazane – „Słowo swjateho Rjehorja“ so rozhori nad „česćenjom hańbowych stawow“, při kotrymž so z tutych „ronjaca kapalina woptawa“ (hlej Reiter, strona 68). Hišće šěsnatym stolěću prašeše so měšnik spowědźacych so žonow, hač njeběchu „k Mokoši chodźiłe“ abo „so k soninam, Rodej, Rožanicam, Pjerunej, Chorsej a Mokoši modliłe“ (Váňa, s. 81). Mokoš wobhladaše so potajkim nic jeno jako „Mać zemja“, ale dźiwajo na čłowjeske podjeće zdobom jako darićelka płódnosće. Jeje česćowarjo ju wobdawachu z wosebitej lubosću, jeje pozdźiša demonizowana podoba jich pak tež płóšeše.