Rugjewit, Porenut, Porewit

Rugjewit a Porenut
Rugjewit a Porenut

Rugjewit ‚knjez Rujan (potajkim genius loci) bě wójnski bóh Ranow, kotremuž 10 procentow wójnskeje rubizny woprowachu. Jeho swjatnica stoješe na hrodźe Korjenica, kotryž so dźensa z hrodźišćom Venz pola Gingsta runostaji.

Po Saxonje Grammaticu bě jeho idol z duboweho drjewa tak wulki, zo biskop Absalom njemóžeše ze swojej sekeru jeho brody dosahnyć. Měješe sydm wobličow pod jeničkim tymjenjom, za jeho pasom wisaše runje telko mječow, a wosmy dźeržeše sćehnjeny w ruce. Tutón bě tak kruće přičinjeny, zo su ruku božeho wobraza wotćeć dyrbjeli. Saxo praji nic bje škodopřejnosće, zo łastojcy pod hłowami zady zawěškow schowaneho boha hnězda twarichu a jeho hrudź ze srantami wonjerjedźichu. Kaž so zda, njewobhladowaše so wotstronjenje hnězdow jako nuzne, mjeztym zo Swjatowitowy templ rjedźachu přewšo dokładnje. Prawdźepodobnje bě łastojca bohu swjata a tohodla njedótknjena; dokelž wona jako posołka nalěća płaćeše, kotrejž Słowjenjo prěnjeho měrca swjedźeń wěnowachu, bě Rugjewit snadź tež z bohom nalětnjeje mocy.

Porenuta česćachu tohorunja w Korjenicy kaž tež Julinje (dźensa Wolin). Předstaji so ze štyrjomi wobličemi wyše ramjenjow; pjate měješe na hrudźi. Z korchom dótkaše so wón jeho čoła, z prawicu brody. Bože mjeno, kotrež Saxo latinizowane jako „Porenutius“ zapisuje, móže być po Zdeňku Váňi wot słowa Perunic wotwodźene, štož by boha jako syna Pjeruna poznamjeniło a było indic za Pjerunowu znatosć tež při Baltiskim morju. Tež k rujanskemu přistawej Pore móhł zwisk wobstać. Porenut bě bóh wjedra, pławby a namórneho wikowanja; woprowachu so jemu hłównje woły, kruwy a wowcy. 

Porewit. Lithographia z lěta 1835 (Götzenbilder der alten Sachsen und Lausitzer)
Porewit. Lithographia z lěta 1835 (Götzenbilder der alten Sachsen und Lausitzer)

Porewit nošeše tež pjeć hłowow a česćeše so runja tamnymaj Korjenicy; kóždy wšak měješe swójski templ. Werner Měškank jeho wułoži jako boha samodruhich a rodźacych poćahujo so na słowjeso póroźiś/porodźić a plurale tantum (porodne) hrona. Norbert Reiter přizamknje so Maretiću, kotryž k połobskemu pary prěni wotkaže; Porewit by tuž był ‚Prěni‘ a ‚wjeselši, radostniši, jasniši, potajkim bóh žiwjenskeje radosće a čiłosće, štož by so k jeho róli babjenca hodźiło.